Sau khi đọc bài viết “Hành trình về xứ không màu” của tôi trên facebok, một người bạn trong giới văn chương đã trách tôi:
-Ông trích thơ Chế Lan Viên nhưng chỉ trích phần ngọn. Nhà thơ không bi quan như ông vẽ ra đâu. Mà thậm chí ngược lại, còn lạc quan ấy chứ.
Này nhé, còn một đoạn thơ thế này kia mà: “Cảm ơn một mùa ở trên trái đất / Cái hành tinh không vắng lặng giữa thiên hà / Không phải chỉ vì có hơi người ấm áp / Mà vì còn có các mùa hoa. Và câu kết: “Dù là một chiếc hoa dại hoa vườn nhỏ nhặt / Ở trong cõi không màu, ta vẫn thấy nó từ xa”…
Tôi không cãi bạn. Phần biết vì mình sai, phần cũng do không muốn chỉ quẩn quanh tranh luận về một bài thơ nhỏ trong di sản đồ sộ của nhà thơ vĩ đại đã chiếm cả ba đỉnh cao của nền thi ca Việt Nam hiện đại – điều chỉ có duy nhất Chế Lan Viên đã làm được.
Mặc dù vậy, tôi vẫn muốn nói lại rằng: khi nhắc đến bài thơ này của Chế Lan Viên, tôi chỉ muốn rút ra từ đó những bài học riêng cho chính mình. Bởi vì – cũng như nhà thơ ở cái thời điểm viết bài thơ ấy, tôi – và nhiều bạn trong số những người đang đọc bài viết này, cũng đã ở cái tuổi phải “ngoái đầu nhẩm lại các mùa hoa phía sau” rồi. Và dù có muốn hay không cũng phải biết “nhận mà không đau”.
Đúng là Chế Lan Viên vẫn rất lạc quan – sự lạc quan của một người tri thiên mệnh. Học theo nhà thơ yêu mến của tôi, tôi cũng muốn cảm ơn “cái hành tinh không vắng lặng giữa thiên hà” này; cảm ơn cái “hơi người ấm áp” đã giữ thăng bằng cho tâm hồn ta, giúp ta vượt qua những mùa đông khắc nghiệt của cuộc đời.
Hơn thế nữa, cái hành tinh ấy “còn có các mùa hoa” để cho chúng ta có thể lắng lại, lặng lẽ nghe hơi thở tinh túy của đất trời qua hương thơm của các loài hoa; lặng lẽ nghe để quên đi những nhọc nhằn của một cuộc sống mà ở đó – gần hết cuộc đời ta vẫn phải vật lộn với cái ước mơ giản dị là được sống tử tế như một con người…
Đêm 04-11-2020
LTKT
(Để bạn đọc cùng suy ngẫm, xin đưa lại bài thơ của Chế Lan Viên ở đây):
CÁC MÙA HOA
Thôi không còn chờ mùa hoa phía trước
Mà ngoái đầu nhẩm lại các mùa hoa phía sau
Đấy là quy luật
Nhận mà không đau
Nhớ từ mùa hoa trong vườn mẹ
Lúc ấy là mai hay đào?
Lại nhớ mùa hoa xoan xứ Huế
Màu ngọc hồng trong chiêm bao…
Thôi cho ta khỏi đếm từng mùa hoa một
Ta có còn nó đâu?
Không phải hoa khuất mà ta khuất
Ta đi vào xứ không màu.
Cảm ơn một mùa ở trên trái đất
Cái hành tinh không vắng lặng giữa thiên hà
Không phải chỉ vì có hơi người ấm áp
Mà vì còn có các mùa hoa.
Dù là một chiếc hoa dại hoa vườn nhỏ nhặt
Ở trong cõi không màu, ta vẫn thấy nó từ xa.
Nguồn: Chế Lan Viên toàn tập, NXB Văn học, 2002
(Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn)